تاخیر در رشد زبان عبارت از تاخیر در سن شروع زبان درکی یا بیانی بدون وجود مشکلات و نقایص رشدی مشخص در شناخت و مهارت ­های حرکتی کودک می­ باشد. این عبارت وقتی به کار می­رود که کودک نسبت به سنش از مهارت­های زبانی عقب ­تر باشد. عبارت ­هایی همچون دیر زبان باز کردن و دیر حرف زدن نیز در این مقوله رایج هستند.

کودکان دارای تاخیر زبانی می­ توانند هم در درک زبان هم در بیان آن (بیان کلمات، استفاده از جملات و طول جمله) دارای اختلال باشند.

پژوهش ­ها اذعان داشتند که بعضی از کودکان با تاخیر زبان که در سن 3 تا 5 سالگی از ژست ­های بیشتری برای برقراری ارتباط استفاده کنند و تاخیر درک زبانشان کم باشد، بدون نیاز به مداخله درمانی به سطح مهارت­­ های زبانی همسالان طبیعی خود می ­رسند.

کودکان با سابقه تاخیر زبان درکی درمان نشده نسبت به کودکانی که فقط تاخیر در بیان زبان را داشتند، در دوران مدرسه، ریسک بالاتری از ابتلا به اختلالات یادگیری همچون مشکلات در خواندن، نوشتن و هجی کردن را دارا هستند.

تاخیر زبان همچنین می­تواند نشانه­ ثانویه یک اختلال اولیه همچون اختلال نقص خاص زبانی، اختلالات طیف اوتیسم، اختلال یادگیری، اختلال بهره هوشی (IQ) و اختلالات توجه تمرکز باشد.

شیوع: شیوع تاخیر زبان در کودکان 2 تا 3 سال بین 13.5% تا 17.5% گزارش شده است که با افزایش سن بیشتر می ­شود.

• کودکان دارای هر دو تاخیر زبان درکی و بیانی نسبت به کودکان با تاخیر زبان بیانی تنها بیشتر است.
• شیوع در پسر­ها نسبت به دختر­ها 3 برابر بیشتر است.
• در خانواده ­هایی که سابقه تاخیر زبانی داشتند شیوع این اختلال 2 برابر می ­باشد.

 

علائم و نشانه ­های تاخیر زبان چیست؟

موارد زیر از علائم تاخیر زبان در کودکان است:

1. کودک تا سن 24 ماهگی 50 کلمه بیانی (کلمه­ ای که هدفمند برای کسی یا چیزی بکار ببرد) نداشته باشد.
2. کودک تا سن 24 ماهگی از جملات دو کلمه­ای (مامان بیا، سیب بده) استفاده نکند.
3. کودک کلمات اولیه­ اش را بسیار ساده و با صداهای محدود بیان کند(/ما/ به جای /ماشین/، /آ/ به جای آب، /پو/ به جای /توپ/).
4. کودک از ژست­ های ارتباطی(بای­بای کردن، بوس فرستادن) و بازی ­های نمادین(خاله بازی) استفاده نکند یا استفاده محدود داشته باشد.
5. کودک فقط از جملات کوتاه با افعال محدود و ساده استفاده کند.
6. کودک کلمات محدود و کمی را درک کند و بفهمد.

حتی نوزادانی که در دوران غان غون (قبل از دو سالگی) تنوع کمتری در صداهای خود داشته باشند بیشتر مبتلا به مشکلات تولید صداهای گفتاری و پیچیدگی کلمات در آینده می ­شوند.

ریسک فاکتور­های ایجاد تاخیر زبان در کودکان چیست؟

کودکان با ویژگی ­های زیر در معرض بالاتری از ابتلا به تاخیر زبان درکی و بیانی هستند:

1. کودکان پسر نسبت به دختر­ها
2. کودکان با سابقه تاخیر حرکتی(گردن گرفتن، نشستن، چهاردست و پا راه رفتن)
3. کودکان با سابقه تولد نارس و وزن کم دوران زایمان
4. کودکان با سابقه خانوادگی تاخیر زبانی (خانواده یا بستگان دور­تر)
5. کودکانی که در 1 سالگی در درک و صداسازی (غان و غون) نشانه­ هایی از اختلال نسبت به همسالان طبیعی خود داشته باشند.
6. کودکانی که در خانواده­ هایی با سطح سواد پایین و تعاملات محدودتر زندگی می­ کنند.

اگر کودکتان دارای یک یا چند مورد از ویژگی­های بالا بود، برای جلوگیری از مشکلات جدی­ گفتار و زبان در آینده فرزندتان، به گفتاردرمانی مراجعه کنید.

در بخش دوم این مطلب، به نقش گفتاردرمانگر در زمینه درمان تاخیر زبان پرداخته می شود.

 

محمد معز شهرام نیا،کارشناس ارشد آسیب شناسی گفتار و زبان

09023144304