گفتاردرمان در رابطه با تاخیر زبان چه کارهایی انجام می دهد؟
آسیب شناس گفتار و زبان نقش کلیدی در تشخیص، ارزیابی و درمان کودکان در معرض یا دارای اختلال تاخیر زبانی ایفا می کند. از جمله مهمترین نقش وی، آموزش و مشاوره به خانواده جهت برقراری تعامل موثر برای رشد گفتار و زبان فرزندشان است. مواردی همچون بازیهای تعاملی، دایره لغات اولیه ی کودک، نحوه ارتباط کودک در درخواست و نیاز(اشاره، جیغ و گریه، صدا سازی، استفاده از کلمه)، مقوله های درکی متناسب با سن کودک(طبقه بندی ها، کاربرد اشیا، درک افعال ساده و پیچیده) از جمله مواردیست که درمانگر به خانواده آموزش می دهد.
ارزیابی: گفتاردرمانگر موارد زیر را به صورت رسمی(با استفاده از تست ها و ابزار) و غیر رسمی(بصورت درکی) ارزیابی می کند.
- شرح حال از وضعیت سلامتی و پزشکی کودک از تولد تا الان
- وجود سابقه خانوادگی اختلالات گفتار و زبان در خانواده
- وجود علائم و یا سابقه اختلال بلع و جویدن
- شرح حال از رشد گفتار و زبان کودک (چه زمان اولین کلمه را گفت)
- نحوه برقراری ارتباط در منزل (صداسازی،کلمات،اشاره)
- بازیهایی که کودک انجام می دهد و نحوه انجام آنها (بازی های نمادین)
- میزان دستور پذیری و درک دستورات و کلمات ساده در کودک
- خزانه واژگان بیانی کودک (چه کلماتی می گوید و تعداد آنها، از چه صداهایی در بیان کلمات استفاده می کند؟کلمات چند هجایی را چگونه بیان می کند؟)
- ترکیب کلمات و ساخت جملات دو یا سه کلمه ای متناسب سن
- میزان ارتباط کودک با کتاب و داستان خوانی و شعرهای آهنگین
درمان: هدف از درمان در کودکان دارای تاخیر زبانی، تحریک رشد کلی زبان و آموزش استفاده از زبان در بافت ارتباطی مناسب(خانه، حین بازی، حین درخواست نیاز و غیره) می باشد. دو مدل اصلی درمان در این حیطه وجود دارد: درمان غیر مستقیم، درمان مستقیم
- درمان غیرمستقیم: یعنی درمانگر روش هایی را به خانواده آموزش دهد تا خانواده بتواند با کودک تعامل زبانی داشته و غیرمستقیم گفتارش را تحریک کند، روش هایی همچون:
- خانواده به نیازهای ارتباطی کودک پاسخ کلامی بدهد
- الگودهی ارتباط کلامی در بافت ارتباطی مناسب
- الگودهی ارتباط های غیرکلامی به کودک
- تقلید یا بسط دهی حرکات یا کلام کودک
- تقویت نیازهای ارتباطی کودک
- دادن زمان مناسب به کودک برای شروع ارتباط
- درمان مستقیم: یعنی در جلسه درمانی، باتوجه به نیاز کودک و نگرانی و شکایت والدین، درمانگر اقدام به درمان مستقیم کودک و آموزش کلمات و استفاده درست از آنها بنماید و خانواده در جلسه حضور داشته و روش کار درمانگر را برای اجرا در منزل ببینند و یادبگیرند.
باتوجه به توضیحات گفته شده، تاخیر زبان در کودکان 2 تا 4 ساله یک اختلال شایع بوده و عدم پیگیری و درمان آن می تواند منجر به بروز اختلالات زبان و گفتار در دوران مدرسه کودک شود. پیشنهاد می گردد در صورت وجود هر یک از نشانه ها و ریسک فاکتورهای ذکر شده در فرزندتان، برای ارزیابی و پیشگیری مشکلات احتمالی به گفتاردرمانی مراجعه کنید.
محمد معز شهرام نیا،کارشناس ارشد آسیب شناسی گفتار و زبان
09023144304